Welke bloedbiomarkers meten cholesteroltesten?
Cholesterol is een wasachtige, vetachtige substantie die het lichaam gebruikt om cellen op te bouwen, vitamines en hormonen aan te maken. Het reist door de bloedbaan in kleine eenheden, lipoproteïnen genaamd, die zijn gemaakt van zowel vet als eiwit. Een standaard lipidenpaneel meet verschillende lipoproteïnen en lipidenniveaus in je bloed.
De belangrijkste biomarkers gemeten in een cholesteroltest zijn:
Low-density lipoprotein (LDL): Algemeen bekend als “slechte cholesterol”, hoge niveaus van LDL kunnen leiden tot de opbouw van plaques in slagaders, waardoor het risico op hartaanvallen, beroertes en hartaandoeningen toeneemt.
High-density lipoprotein (HDL): bekend als “goede cholesterol”, helpt HDL LDL-cholesterol uit de bloedsomloop te verwijderen en terug naar de lever te transporteren voor verwerking en verwijdering.
Triglyceriden: een vorm van vet die in de bloedbaan circuleert. Hoge niveaus van triglyceriden, gecombineerd met een hoog LDL-cholesterol en een laag HDL-cholesterol, kunnen het risico op een hartaanval en beroerte verhogen.
Totaal cholesterol: Een maat voor de totale hoeveelheid cholesterol in je bloed, inclusief LDL-cholesterol, HDL-cholesterol en een fractie van triglyceriden.
Aanvullende metingen die in sommige lipidenpanelen kunnen worden opgenomen, zijn:
Lipoproteïne met zeer lage dichtheid (VLDL): een voorloper van LDL en lipoproteïne met gemiddelde dichtheid (IDL), geassocieerd met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten.
Apolipoproteïne B (ApoB): een eiwit dat wordt aangetroffen op het oppervlak van schadelijke lipoproteïnen, waaronder VLDL, LDL en IDL. Het is een essentiële marker voor het beoordelen van het risico op hart- en vaatziekten.
Lipoproteïne (a): een specifiek type LDL met eigenschappen waardoor het meer kans heeft op verstoppingen en bloedstolsels in de slagaders. Verhoogde niveaus van lipoproteïne (a) kunnen wijzen op een hoog risico op hart- en vaatziekten, beroertes en hartaanvallen.
Wat kunnen cholesterol testresultaten je vertellen over je gezondheid en levensduur?
Cholesteroltest resultaten bieden waardevolle informatie over de gezondheid van je hart en algemeen welzijn. Talrijke studies hebben een duidelijk verband aangetoond tussen een hoog totaal cholesterol, LDL-cholesterol en triglyceriden met een verhoogd risico op hartaandoeningen en mortaliteit.
Onderzoek dat gedurende 35 jaar verzamelde gegevens analyseerde, toonde bijvoorbeeld aan dat verhoogde totale cholesterol- en LDL-waarden, samen met lage HDL-waarden, het risico op hart- en vaatziekten en vroegtijdig overlijden meer dan verdubbelden in vergelijking met mensen met optimale niveaus.
Een andere studie die de resultaten van meer dan 80.000 mannen combineerde, toonde aan dat een hoog totaal cholesterolgehalte het risico op cardiovasculaire mortaliteit met meer dan twee keer verhoogde en het risico op mortaliteit door alle oorzaken met 30-50 procent. Omgekeerd hadden mannen met een gunstig cholesterolgehalte een geschatte hogere levensverwachting van 3,8-8,7 jaar.
Inzicht in normale en optimale cholesterolwaarden
Normale cholesterolwaarden zijn niet noodzakelijkerwijs optimaal. Een arts houdt rekening met andere cardiovasculaire risicofactoren bij het bepalen van optimale doelen voor cholesterolwaarden. Normale LDL-waarden zijn bijvoorbeeld lager dan 100 mg/dL, maar voor personen met diabetes of een bestaande hartaandoening worden optimale LDL-cholesterolwaarden beschouwd als lager dan 70 mg/dL.
Hoog cholesterolgehalte en hoe deze te verlagen
Hoge cholesterolwaarden, met name verhoogde LDL-cholesterol en triglyceriden, kunnen het risico op hartaandoeningen en andere cardiovasculaire complicaties aanzienlijk verhogen. Het goede nieuws is echter dat je stappen kunt ondernemen om je cholesterolgehalte te verlagen en de gezondheid van je hart te verbeteren.
Hier zijn enkele strategieën om een hoog cholesterolgehalte te verlagen:
Kies een hart-gezond dieet: neem meer fruit, groenten, volle granen en magere eiwitten op in je maaltijden. Verminder de inname van verzadigde vetten en transvetten in rood vlees, volle zuivelproducten en bewerkte voedingsmiddelen. Kies in plaats daarvan voor gezondere vetten zoals die in avocado’s, noten en olijfolie.
Verhoog fysieke activiteit: Regelmatige lichaamsbeweging, zoals stevig wandelen, joggen, fietsen of zwemmen, kan helpen het HDL-cholesterolgehalte te verhogen en het LDL-cholesterol en triglyceriden te verlagen. Streef naar ten minste 150 minuten matige intensiteit aërobe activiteit of 75 minuten krachtige activiteit per week.
Zorg voor een gezond gewicht: Overgewicht verliezen kan een positieve invloed hebben op je cholesterolgehalte. Het verliezen van slechts een paar kilo kan leiden tot een aanzienlijke verlaging van LDL-cholesterol en triglyceriden. Raadpleeg een zorgverlener of een geregistreerd diëtist voor persoonlijke begeleiding.
Stoppen met roken: Roken beschadigt de bloedvaten en verlaagt het HDL-cholesterolgehalte, waardoor het voor uw lichaam moeilijker wordt om LDL-cholesterol te verwijderen. Stoppen met roken is een van de belangrijkste stappen die je kunt nemen om je cardiovasculaire gezondheid te verbeteren.
Beperk alcoholgebruik: Overmatige alcoholinname kan de triglyceridenspiegel verhogen en bijdragen aan hoge bloeddruk. Als je ervoor kiest om alcohol te drinken, doe dit dan met mate – maximaal één drankje per dag voor vrouwen en maximaal twee drankjes per dag voor mannen.
Interpretatie van cholesterol testresultaten
Wanneer je je cholesterol testresultaten ontvangt, is het essentieel om te begrijpen wat ze betekenen. Hier is een algemene richtlijn voor het interpreteren van cholesterolwaarden:
Totale cholesterol:
Wenselijk: Minder dan 200 mg/dL
Bovengemiddeld hoog: 200-239 mg/dL
Hoog: 240 mg/dL en hoger
LDL cholesterol:
Optimaal: minder dan 100 mg/dL
Suboptimaal: 100-129 mg/dL
Bovengemiddeld hoog: 130-159 mg/dL
Hoog: 160 mg/dL en hoger
HDL-cholesterol:
Slecht: minder dan 40 mg/dL (voor mannen), minder dan 50 mg/dL (voor vrouwen)
Goed: 60 mg/dL en hoger
